Năm nay nghèo, đất đai phương Nam thì khô cằn không trồng ra được một hạt lúa. Phương Bắc mưa to cuốn sạch nhà cửa và đất đai. Kẻ mất nhà, người thì mất người thân có kẻ chẳng còn cái chó gì để mất hết. Thế là họ bỏ đi, đi tứ xứ đi từ Nam ra Bắc, đi từ khi tráng niên đến lúc bạc đầu. Dòng người lũ lượt kéo nhau chạy ngược chạy xuôi chẳng biết đặt chân ở đâu. Có nơi sưu thuế cao quá mà cũng vô lý quá, mới nghỉ chân dưới bóng mát đã phải trả thuế cho quan, kẻ nào không có tiền thì bị gông cổ đem ra chiến trường làm lính. Cơ mà thế cũng hay, vào lính có cơm ăn không lo chết đói mỗi ngày. Thế là mọi người kéo nhau đi làm lính. Từ trai đến gái, từ người già đến người trẻ. Có anh kia xung quân vì đói quá, lúc được cho ăn một bữa no bụng thì lăn ra mà chết, chết vì vui, chết vì được ăn ngon, người ta bảo thế đấy. Chết với nụ cười trên môi, mà cũng phải thôi, bây giờ người ta chỉ sống để được ăn no. Mục tiêu cả đời của con người giờ không còn là học cho thành tài rồi ra làm quan nữa, vì bọn…